Demir Eksikliği Nedir?
Demir eksikliği, vücudun hemoglobin üretmek için ihtiyaç duyduğu demirin vücutta yeterli miktarda olmaması ya da vücudun demiri ememesi sonucu cilt renginin solgunlaşmasına, üşümeye, yorgunluğa, nefes darlığına ve göğüs ağrısına neden olan bir anemi türüdür.
Susam, tahin, fındık, antep fıstığı, kaju fıstığı, yulaf, kuru kayısı, kuru üzüm, sakatatlar, kümes hayvanları özellikle hindi, balık ve deniz ürünleri, yumurtalar, süt ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar ve meyveler ile kekik, kimyon, köri, zencefil veya kişniş gibi demir eksikliğine iyi gelen demir oranı yüksek gıdalardır.
Demir Eksikliği Risk Faktörleri Nelerdir?
Bazı risk gruplarında demir eksikliği görülme ihtimali daha yüksektir. Bu risk grupları şunları içerir:
- Hamile veya emziren kadınlar
- 65 yaş üstü kişiler
- 6-12 ay arası bebekler
- 1-2 yaş aralığındaki bebekler
- Vejetaryen bireyler
- Sık sık kan veren kişiler
- Kemik iliği bozukluğu veya otoimmün hastalığı olanlar
Demir Eksikliği Neden Olur?
Demir eksikliği; vücutta yeterli kadar demir bulunmaması kaynaklı meydana gelir. Demir eksikliğiyle birlikte kan kaybı da demir eksikliği oluşumunun nedenleri arasında sayılır. Kişinin vücudunda yeteri kadar demir bulunmaması ise demir içeren besinlerin olması gerektiği kadar tüketilmemesi sonucu ortaya çıkar.
Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Vücutta demir seviyesi düşük olduğunda, ciltte solgunlaşma, el ve ayaklarda soğukluk, baş dönmesi, göğüs ağrısı, kalp atışlarının hızlanması ve nefes darlığı yanı sıra buz, kil veya kağıt yeme isteği gibi olağandışı yeme isteği gibi belirtiler görülür.
Demir eksikliği belirtileri şunlardır:
- Demir eksikliği anemisine bağlı yorgunluk, nefes darlığı ve düzensiz kalp atışı
- Cilt renginde solgunluk
- El ve ayaklarda soğukluk ve üşüme
- Baş ağrısı
- Tırnaklarda kırılganlık
- Saç dökülmesi
- Uyku bozukluğu
- Baş dönmesi ve göz kararması
- Kulak çınlaması
- Odaklanmada güçlük
- Ağız ve dilde iltihaplanma
- Morarmalar
- Depresyon
Demir Eksikliğine Ne İyi Gelir?
Kırmızı ve beyaz et, balık ve deniz ürünleri gibi hayvansal besinler, baklagiller, meyveler, kuruyemişler, tahıllar ve sebzeler, yüksek oranda demir içeren ciğer, özellikle demir açısından zengin olan incir ve kayısı olmak üzere kuru meyveler yüksek oranda demir içeren gıdalardır.
Demir eksikliğine iyi gelen demir yönünden zengin gıdalar şunlardır:
- Karaciğer, kırmızı et, tavuk ve balık eti gibi et ve sakatat türleri
- İstiridye ve midye gibi kabuklu deniz ürünleri
- Ispanak ve pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler
- Nohut, mercimek, börülce, barbunya, bezelye ve kuru fasulye gibi bakliyatlar
- Keçiboynuzu pekmezi ve bal
- Yumurta
- Fındık, fıstık, susam, kabak çekirdeği, kaju ve antep fıstığı gibi yağlı kuruyemişler
- Kuru kayısı, kuru üzüm, incir, hurma ve kuru dut gibi kuru meyveler
- Kekik, kimyon, köri, zencefil veya kişniş gibi baharatlar
- Brokoli, portakal, greyfurt ve çilek gibi C vitamini içeren gıdalar
- Bitter çikolata
DİKKAT! DOKTORUNUZA DANIŞARAK KULLANIM SAĞLAYINIZ
Demir eksikliğinin neden olduğu hastalıklar
1. Anemi
Demir eksikliğinin en yaygın sonucu anemidir. Demir, hemoglobin üretiminde kritik bir rol oynar ve hemoglobin, oksijeni akciğerlerden vücut hücrelerine taşıyan bir proteindir. Demir eksikliği hemoglobin seviyelerinin düşmesine neden olur, bu da kan hücrelerinin oksijeni etkili bir şekilde taşıyamamasına yol açar. Sonuç olarak, kişiler halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi ve nefes darlığı gibi belirtiler yaşar.
2. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı
Demir, bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için gereklidir. Yeterli demir almadığında, vücut enfeksiyonlarla daha az etkili bir şekilde savaşır. Demir eksikliği, bağışıklık sistemini zayıflatarak kişileri hastalıklara karşı daha savunmasız hale getirir.
3. Kognitif Fonksiyonlarda Bozulma
Demir eksikliği, özellikle çocuklarda öğrenme ve kognitif gelişim üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Çocuklarda demir eksikliği, dikkat eksikliği, öğrenme güçlükleri ve düşük IQ seviyeleri ile ilişkilendirilmiştir. Yetişkinlerde ise, zihinsel yorgunluk ve konsantrasyon güçlükleri yaşanabilir.
4. Cilt ve Saç Sorunları
Demir eksikliği, ciltte solukluk ve kuru bir görünüm ile kendini gösterebilir. Ayrıca, saç dökülmesi ve kırılgan saçlar da demir eksikliğinin belirtileri arasında yer alır. Saç kökleri yeterli demir almadığında, saç büyüme hızı yavaşlar ve saçlar daha kırılgan hale gelir.
5. Sindirim Sistemi Problemleri
Demir eksikliği sindirim sistemi üzerinde de olumsuz etkilere neden olabilir. Bazı kişiler, demir eksikliği nedeniyle sindirim sorunları, iştahsızlık ve mide problemleri yaşar. Ayrıca, demir eksikliği nedeniyle bağırsaklarda iltihaplanma gibi sorunlar da görülebilir.
6. Hamilelikte Riskler
Hamile kadınlarda demir eksikliği, hem annenin hem de bebeğin sağlığını tehdit edebilir. Yetersiz demir alımı, prematüre doğum, düşük doğum ağırlığı ve anne karnında bebeğin gelişim problemleri ile ilişkilidir. Hamilelik sırasında demir takviyesi genellikle önerilir.