Mobbing Nedir?
Son zamanlarda sıklıkla karşılaşan ve iş hayatında psikolojik risklerin başında gelen mobbing, iş yerinde belli bir bireyi hedef almak sureti ile bireyi pasifleştirmek, yıpratmak, yıldırmak, o kişinin çalışmasını sistemli bir biçimde engelleyerek kişiyi huzursuz ederek aşağılamak, dışlamak ve önemsememe gibi bilerek ve belirli bir şekilde yapılan baskıcı yönetim ve psikolojik şiddet olarak tanımlanabilir.
Ancak; iş yerinde gerçekleşen her olumsuz davranış mobbing olarak değerlendirilmemelidir. Örneğin; tek sefere mahsus olan küfür, fiziksel şiddet ya da hakaret içeren davranışlar gibi süreklilik arz etmeyen veya iş yeri sınırları dışında gerçekleşen davranışlar veya tutumlar mobbing olarak değerlendirilemez.
Kısacası, bir davranışın mobbing olarak nitelendirilebilmesi için, bu eylemin iş ile ilgili sistematik bir şekilde yapılması, süreklilik arz etmesi, bilinçli ve kasıtlı yapılarak, bireyin kişilik haklarının ihlal edilmesi, bireyi işten ve işyerinden uzaklaştırma, yıldırma, baskı altına almaya çalışma veya mağdur sağlığında ve çalışma performansında gözlemlenebilir zararlar ortaya çıkması gerekmektedir.
Mobbing Sayılan Davranışlar Nelerdir?
Bir davranışın mobbing sayılabilmesi için belli şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu şartlar arasında en belirgin özellik; mobbinge sebebiyet veren davranışın sürekli ve ısrarlı bir şekilde yapılmasıdır.
Bir diğer şart ise; mobbinge sebebiyet veren davranışın kişiyi bezdirme kastını taşıması ve mobbing neticesinde mağdurun kişiliğinde, mesleki durumunda ve sağlığında bir zarar meydana gelmesi ve mağdurun söz konusu zararlar nedeni ile kişilik haklarına yönelik bir haksızlığın gerçekleşmesidir.
Örneğin; birey hakkında dedikodu yapılması ve bireyin bunu hissetmesi, kişinin özgüvenini sarsan davranışlar, görüşü ve dini ile ilgili olarak alay edilmesi veya bu sebepten dışlanması, iş ile ilgili organizasyonlardan haberdar edilmemesi, bireyin yapmış olduğu işin niteliğine uygun olmayan bir iş verilmesi, işe ilişkin sürekli olarak eksiklik bulunmaya çalışılması, kişiye hakaret, küfür, sarkıntılık, sözlü ve fiziksel cinsel imalarda bulunulması mobbing örnekleri olarak sayılabilir.
Mobbingin çalışan açısından etkileri; bir süre sonra maruz kaldığı sözlü veya fiziksel eylemler sonucunda kişinin kendisini başarısız hissetmesine ya da özgüven veya motivasyonunun düşmesine neden olacaktır. Bunun ile birlikte; yoğun kaygı, stres, görevine odaklanmama, işi yaparken kendine güvenmeme, psikolojik rahatsızlıklar gibi etkileri süreklilik haline gelecektir.
Mobbing Nasıl İspatlanır ve Mobbinge Maruz Kalan Kişi Ne Yapmalıdır?
Mobbing ispatı oldukça zordur. Bu nedenlerden dolayı mobbinge maruz kalındığı iddiası ile mahkemeye başvurulması durumunda mobbinge maruz kaldığını iddia eden kişi bu iddiasını mümkün ise somut belgeler ile somut belgeler bulunmaması halinde ise tanık beyanları ile ispatlamak ile yükümlüdür.
Bu ispatı; işyerinde; itibarını, saygınlığını, kurumdaki pozisyonunu zedeleyici nitelikte olan tüm yazışmaları var ise şirket yöneticileri tarafından atılan e-mail, sms, whatapp konuşmalarını kaydetmeli ya da yapılan telefon görüşmeleri ya da mesajlaşmalar mesai saatleri dışında geç saatlerde yapılmış ise görüşme kayıt dökümleri çıkarılmalı bunun ile birlikte, eğer küçük düşürücü davranış veya kötü muamele nedeni ile sağlığı bozulmuş veya psikolojik tedavi görmüş ise buna ilişkin kullanılan ilaç veya hastane kayıtlarını toplayarak bulundurmalıdır.
Kısacası; mobbing mağduru kişi kendisine yönelen bu eylemler ile ilgili güçlü deliller toplamalı ve buna ek olarak işyerine bir ihtarname çekerek bu ihtarnamede açıkça mobbing eylemlerine maruz kaldığını ve bu eylemleri ispatlayan herhangi bir yazışma, belge, e-posta kayıtları, maaşında kesinti yapılmış ise buna ilişkin belgeleri veya mobbing nedeni ile sağlık problemleri yaşamış ise buna ilişkin hastane raporlarına delil olarak dayanabilecektir.
Mobbinge Maruz Kalan Kişinin Hakları Nelerdir?
Tüm delil ve belgeler ile birlikte mobbing mağduru kişi, iş sözleşmesini haklı nedenlere dayanarak feshedebilecek ve kıdem ihbar dahil tüm işçilik alacaklarını talep edebilecektir. Ayrıca mobbing nedeni ile mağduriyete uğrayan kişinin kişilik haklarında meydana gelen saldırıdan dolayı da Türk Medeni Kanun ve Türk Borçlar Kanunu kapsamında tazminat isteme hakkına bulunmaktadır.
Ayrıca tüm şartlar sağlandığı takdirde ayrımcılık tazminatı isteyebilme ve mobbing yapan yöneticiyi dava edebilme ve manevi tazminat talebinde bulunmak gibi hukuksal hakları da bulunmaktadır. Eğer, yapılan davranış Türk Ceza Kanunu uyarınca bir suç teşkil ediyor ise kişi savcılığa başvurmak sureti ile sorumlu kişinin yargılanmasını da talep edebilecektir.